شهرستان
محلات در استان مرکزی قرار دارد و از شهرهای معروف کشور در سرسبزی و تولید
گل است. این شهرستان علاوه بر داشتن آب و هوایی دلانگیز در بهار و داشتن
چشمههای آبگرم، روایتی از تاریخ کهنسال ایرانزمین است که در تعطیلات
نوروز مسافران زیادی را به خود جذب میکند. شهرستان محلات با 2079 کیلومتر
مربع مساحت در جنوب شرقی استان مرکزی قرار دارد و قم، آشتیان، دلیجان،
خمین، اصفهان و اراک را در مجاورت خود دارد.
شهرستان محلات، هلند ایران
نام دارد و سالانه صدها میلیون دلار گل از این شهرستان صادر میشود. باغات
گل محلات در فصلهای مختلف، مسافران را به دیدن زیباترین آفریدهی خداوند
دعوت میکند و یکی از سوغات باطراوت این شهرستان است.
آثار باستانی محلاتگل
سرسبد آثار باستانی استان مرکزی در شهرستان محلات قرار دارد و شامل
ستونهای خورهه، آتشکدهی آتشکوه، بند باستانی نیمور و قلعهی جمشیدی است.
سنگنوشتههای تاریخی، قلعهی آقاخان، یخچال نیمور در کنار امامزادگان
اسماعیل، عبدالله، محمد، فضل و یحیی، امامزاده موسی، مسجد جامع محلات و
نیمور مربوط به دورهی تاریخی پس از اسلام است. محلات در روزگار هخامنشیان
بخش کوچکی از ایالت ماد به شمار میرفته و در دورهی اشکانیان نیز جزئی از
ایالت والینشین ماد بزرگ محسوب میشده است.
مورخان از مجموعهی بقایا و
ستونهای خورهه به عنوان آتشکده، معبد، کاخ و مرکز برگزاری جشنها و
مراسم مذهبی و ملی، عمارت و منزل ییلاقی و قبرستان یاد کردهاند که در
دورههای باستان مورد استفاده بوده است.
خورههخورهه
در اوستا به مفهوم «محل برآمدن خورشید» است و از سویی کلمهی «خور» در این
کتاب به مفهوم منطقهی ییلاقی است. این منطقه در شمال شرق محلات و در بین
روستاهای دودهک، ورین و آبگرم، در کنار رودخانهی خورهه قرار دارد.
تحقیقات
انجامشده و آثار کشفشده در دشت و ارتفاعات خورهه نشان میدهد سابقهی
سکونت و قدمت منطقه به هزارهی دوم قبل از میلاد بازمیگردد. این منطقه
دارای اسناد تاریخی است و «لویی واندنبرگ» در کتاب باستانشناسی ایران
باستان به نقل از هرتسفلد آورده است: «کمی به سمت جنوب در خورهه که سر راه
اراک به کاشان است، معبدی است که هنوز دو ستون یونانی در آن پابرجاست.»
پایهی این ستونها مدور ساده و سرستونها به سبک و شیوهی ایونیک که نوعی
دیگر از ستونسازی یونان با افکار و اسلوب محلی است، ساخته شده است.
اولین
نقشهی این منطقه توسط مهندس حاکمی در سال 1355 با تحلیل معماری کشیده شد؛
با این حال بنای تاریخی خورهه در مساحتی حدود 3550 متر احداث شده که شامل
سه بخش ایوان اصلی، مجموعهی بخش شمالی و مجموعهی بخش غربی است. ایوان
اصلی دارای 12 ستون در دو ردیف بوده و در چهار طرف دارای دیوارهی جرزمانند
است. ارتفاع ستونها به بیش از هفت متر میرسد که با توجه به حجم سقف
ایوانها ارتفاع ستونها به بیش از 9 متر میرسیده است. دو ستون از این
مجموعه بر جای مانده است. ستونها سنگی است و جنس آنها با توجه به وجود
معادن سنگ در محلات، از نوع تراورتن و از بهترین نوع سنگ است.
این آثار
از نظر نقشبندی با آثاری چون تخت جمشید تفاوت دارد و از پایهی ستون به
طرف بالا به شکل مخروط ناقص باریک ساخته شده و سطح مخروطها حلزونی است. بر
اساس اسناد موجود تا سال 378 هجری چهار ستون پابرجا بوده است که به مرور
تخریب شدهاند.
بیشترِ آثار کشفشده در این منطقه به سال 1355
بازمیگردد و در بین آثار کشفشده، میتوان به پیهسوز سفالی، کوزهی
دستهدار، کوزهی کروی، قطعات سنگی تزیینی و شیشه، اشیای فلزی و اسکلتهای
انسان اشاره کرد.
آتشکدهی آتشکوه، دومین اثر باستانی استان مرکزیآتشکدهی
آتشکوه، دیگر اثر باستانی شهرستان محلات و جزء مهمترین آثار بهجامانده
از دوران باستان در سرزمین کهن ایران است که در منطقهی نیمور محلات استان
مرکزی واقع شده است. عظمت این بنا به حدی است که به طور قطع جزء برترین
آتشکدههای زرتشتیان جهان به شمار میرود. این آتشکده در 5 کیلومتری جادهی
نیمور و در نزدیکی روستای آتشکوه نیمور قرار دارد. مورخان بنای این آتشکده
را متعلق به دورهی ساسانیان دانسته و معتقدند که بر اساس شواهد و قرائن
تا قرن چهارم هجری سالم بوده است. تالار اصلی یا شرقی آتشکده احتمالاً محل
آتشدان و نیایش بوده و شامل تالاری مربعشکل است که ستون محکم آن از سنگ و
ساروج ساخته شده است.
آبگرم محلاتدر
میان دیدنیهای استان مرکزی چشمهی آبگرم محلات از شهرتی دیرینه برخوردار
است و سالانه گردشگران زیادی را رهسپار این شهر میکند. چشمهی آبگرم جوشان
محلات با خاصیت درمانی و تفریحی، محور اصلی گردشگری در این شهرستان و
استان است که میتواند حلقهی اتصال چرخهی گردشگری، جاذبههای طبیعی و
تاریخی و مذهبی این شهرستان باشد.
این چشمه در فاصلهی 15 کیلومتری شمال
شرق محلات در کنار ارتفاعات بلند منطقه قرار دارد و مسافران زیادی به امید
بهبودی و رفع بیماری به این چشمه روی میآورند. ترکیبات آب این چشمه در
درمان بیماریهای نقرس و بیماریهای کبدی، صفراوی، کلیوی و دستگاه گوارش
مؤثر است.