عکس نماهای مختلف حرم حضرت معصومه (س)

سیر تاریخی بارگاه حضرت معصومه (س)

پس از خاکسپاری پیکر مطهر حضرت معصومه (س) در محل فعلی، که در آن عصر به نام بابلان نام داشت، پسران اشعری، سایبانی از بوریا، بر روی مرقد او ترتیب دادند، پس از مدتی در اواسط قرن سوم هجری قمری، حضرت زینب دختر امام جواد(ع) از مصالح آجر و سنگ و گچ، گنبد و بارگاهی بر روی مرقد مطهر حضرت معصومه (س) ساخت.

سپس به مرور زمان دو گنبد دیگر در کنار گنبد اول ساخته شد که سومین آنها مدفن حضرت زینب دختر امام جواد(ع) شد.

این سه گنبد تا سال ۴۵۷ هـ .ق برقرار بودند، تا اینکه در همان سال میرابوالفضل عراقی(وزیر طغرل کبیر) به تشویق عالم بزرگ، شیخ طوسی(متوفای سال ۴۶۰ قمری) به جای آن سه گنبد، یک گنبد مرتفعی ساخت.

در عصر صفویه

از آن زمان تا ظهور خاندان صوفی(۲۴۵)بارگاه به همان وضعی که نگاشتیم بود، نه ضریحی بود و نه ایوان های باشکوهی که اکنون دیده می شود، و نه صحن کهنه و نو.

تعمیرات مهم آستانه مقدسه حضرت معصومه از زمان سلطنت خاندان صفوی شروع شد.

در سال ۹۲۵ قمری شاه اسماعیل اول، ایوان قسمت شمالی(ایوان طلا) را ساخت، و شالوده صحن کهنه(کوچک) را ریخت، پس از او شاه طهماسب اول برای مرقد ضریحی از کاشی درست کرد و نیز بنای تاریخی ایوان جنوب مدرسه فیضیه را که به صحن کهنه چسبیده است ساخت. در سال ۱۰۷۷ شاه صفی صحن زنانه را ـ که اکنون به صورت محلوطه سرپوشیده به نام مسجد طباطبائی است و سابقاً سقف و گنبد نداشته است ـ ساخت که در سمت جنوبی آستانه است، این صحن برای مقبره شاه عباس و شاه سلیمان و شاه سلطان حسین راه مخصوصی شد.

سپس شاه عباس ضریحی از فولاد سفید، ترتیب داد، و ضریح فعلی همان ضریح فولادی است که صفحه هایی از نقره را بر آن افزوده اند.

در عصر قاجاریه

پس از پایان حکومت صفویان، دیگر تعمیرهای قابل توجهی در بارگاه و اطراف آن نشد تا وقتی که سلطنت ایران به دست قاجاریه(۲۴۶)رسید.

در سال ۱۲۱۸ قمری فتحعلی شاه با دوازده هزار خشت با پوشش طلا، گنبد را طلا نمود و در سال ۱۲۳۶ مسجد بالا سر بنا شد.

در سال ۱۲۷۶ ایوان شاه اسماعیل صفوی را طلا کردند.

در سال ۱۳۷۵ ضریح فولادین شاه عباس را نقره نمودند.

در آخر قرن ۱۳ هجری قمری، شالوده صحن جدید(بزرگ) به وسیله آقا ابراهیم امین السلطان ریخته شد و ساختمان آن را پسرش میرزا علی اصغر خان اتابک صدر اعظم ایران در اواخر سلطنت ناصرالدین شاه، در سال ۱۳۰۳ قمری به پایان رسانید.(۲۴۷)

ظریف کاری های صنایع مختلف در این آستانه از طلاکاری و نقره و میناکاری گرفته تا آینه کاری و خطوط مختلف از نسخ، نستعلیق، شکسته، کوفی و ثلث و ده ها و صدها ظریف کاری ها در درهای گوناگون حرم مطهر و… بیش از اینها است که ما بتوانیم در این کتاب مختصر بیاوریم.(۲۴۸)

پس از پیروزی انقلاب اسلامی به رهبری مرجع عظیم الشأن امام خمینی(ره)، تحولات معنوی و ساختمانی بسیار چشمگیری در بارگاه ملکوتی حضرت معصومه (س) از جهات مختلف به وجود آمده، از جمله مسجد اعظم قم به آستانه ملحق شده، و مرقد شریف آیه الله العظمی بروجردی(ره) در کنار مسجد بالا سر قرار گرفته، و نظم خاص روحانی درتمام امور دیده می شود، که جداً در خور تحسین است. یکی از آنها غبارروبی حرم مطهر و داخل ضریح، با حضور مراجع و بزرگان علم و تقوا است که تماشای صحنه ملکوتی آن در سیمای جمهوری اسلامی، انسان را به یاد غبارروبی حرم مطهرحضرت رضا(ع) برادرحضرت معصومه (س) می اندازد.

کوتاه سخن آنکه: هم اکنون بارگاه ملکوتی حضرت معصومه (س) با کمال جلال و جبروت، تقریباً در مرکز شهر قم قرار گرفته، و همچون روحی در کالبد این سرزمین، و خورشیدی تابان در این خطه مقدسه است. و همواره زیارتگاه ده ها هزار عاشق شیفته از اکثر کشورهای اسلامی می باشد، و حرم و صحن ها و اطراف، در روزهای مخصوص مانند: عاشورا، اربعین، عید نوروز و… مملو از جمعیت است. همچنین مطالعه بفرمایید زندگینامه حضرت معصومه (س)

عکس نماهای مختلف حرم حضرت معصومه (س)

آرامگاه زیبای شاه چراغ

ز آرامگاه زیبای شاه‌چراغ بیشتر بدانیم
شاه‌چراغ آرامگاهی است در شیراز که بنا بر اعتقاد شیعیان احمد بن موسی کاظم، پسر ارشد امام موسی کاظم ومحمد بن موسی، برادران امام رضا، در آن به خاک سپرده شده‌است. او در راه پیوستن به برادر خود به سوی خراسان سفر نمود ولی در راه توسط افراد مأمون خلیفه عباسی در شهر شیراز کشته شد.
این آرامگاه در کنار میدانی به نام احمدی در شهر شیراز قرار دارد. آرامگاه سیدمیرمحمد برادر سیدمیراحمد نیز در نزدیکی شاه‌چراغ است.

 روز بزرگداشت شاهچراغ
در سال ۱۳۸۶ شورای فرهنگ عمومی استان فارس نامگذاری یک روز به نام بزرگداشت شاهچراغ مطرح شد و متولیان امر تصمیم گرفتند که روز تولد آن حضرت را به عنوان مراسم بزرگداشت انتخاب کنند. لذا برای مشخص شدن روز دقیق تولد، مورخان و محققان تحقیقات خود را آغاز کردند اما پس از بررسی‌های به عمل آمده کارشناسان به این نتیجه رسیدند که روز تولد شاهچراغ بدرستی مشخص نیست و در این خصوص نقلهای متفاوتی وجود دارد. از این رو تصمیم بر این شد که در دهه کرامت یعنی حدفاصل تولد حضرت معصومه و امام رضا یک روز به عنوان روز بزرگداشت حضرت احمد بن موسی «شاهچراغ» تعیین شود.

شورایعالی انقلاب فرهنگی در تاریخ ۲۴ شهریور ۱۳۸۸ روز ششم ذیقعده یعنی پنجمین روز از دهه کرامت را به نام روز بزرگداشت احمدبن موسی شاهچراغ جهت ثبت در تقویم مناسبت‌های ملی- اسلامی کشور تصویب کرد.

آرامگاه حضرت سید میر احمد برادر حضرت امام رضا (علیه‌السلام) امام هشتم شیعیان، در شیراز، در محله‌ای که به محلهٔ سردزک معروف، واقع شده است. این محله اکنون به محلهٔ بازار مرغ و محلهٔ سر باغ و محله سنگ سیاه و حصار جنوبی شهر و محلهٔ لب آب پیوسته است. حضرت احمد (ع) در نزد پدرش امام موسی کاظم(ع)، از جایگاه و احترام ویژه ای برخوردار بوده است.

نوشته اند که حضرت احمد، مردی کریم، جلیل القدر، بزرگوار و پارسا بود. حضرت امام موسی کاظم (ع) به دلیل علاقه ای که به حضرت احمد (ع) داشت، ملکی به نام یسیره را به او هدیه کرد، ملکی که بعدها حضرت احمد (ع) آن را فروخت و به وسیله آن هزار اسیر را آزاد کرد.
پیشنهاد شیعیان برای امامت حضرت احمد بعد از امام موسی کاظم (ع) اعتبار و جایگاه احمد(ع) در بین فرزندان امام موسی (ع) تا اندازه ای بود که پس از شهادت امام موسی کاظم (ع)، گروهی از مردم به حمایت از امامت احمد (ع) برخاستند و فرقه ای به نام امامیه را پدید آوردند.

بنا به دستور قتلغ، سربازان وی به پناهگاه حضرت احمدبن موسی(ع) حمله ور شدند آن حضرت، شجاعانه در برابر سربازان به دفاع از خود پرداخت. دشمنان که از پس او برنمی آمدند، دیوار پشتی مخفی گاه حضرت را خراب کرده و به درون خانه او نفوذ کردند و از پشت سر با شمشیر، فرق مبارک آن حضرت را شکافتند و سپس خانه را بر بدن مطهر او ویران کردند، این واقعه در تاریخ 17 رجب رخ داده است.

 مشخصات معماری ساختمان
درون حرم را با به کار بردن آئینه‌های ریز رنگین، به سبکی هنرمندانه، آئینه کاری کرده و انواع خط‌های زیبای فارسی و عربی، تزیین کننده نمای اطراف آینه‌ها و کاشی‌ها است.
بنای حرم، مشتمل بر ایوانی در جلو و حرمی گسترده در پشت ایوان است که در چهار جانب حرم، چهار شاه نشین قرار گرفته و مسجدی نیز در پشت حرم (سمت غرب) ساخته شده‌است. ضریح آن در شاه نشین زیر گنبد قرار دارد و از نقره ساخته شده‌است.

حیاط شاه چراغ دارای دو در اصلی ورودی است که در سمت جنوب و شمال حرم از زیر دو سر در بزرگ کاشی کاری شده گذشته و وارد حیاط وسیع حرم می‌شویم. در میان حیاط، حوض بزرگ فواره داری ساخته شده و در اطراف حوض درختکاری شده‌است. حرم شاهچراغ در سمت غرب حیاط و حرم سید میر محمد- برادر شاه چراغ - در سمت شمال شرقی حیاط قرار دارد.

غیر از دو در اصلی، دو در فرعی دیگر نیز وجود دارد که یکی به بازار حاجی و دیگر به مسجد جامع عتیق می‌رود درگاه مانندی نیز از ضلع شمال حیاط وارد بازار شاه چراغ می‌شود.در دور تا دور حیاط، اتاق‌هایی دو طبقه ساخته شده که در پیشانی و جرزهای جلو آنها کاشی کاری شده‌است. ستون‌های آهنی ایوان حرم به وسیله چوب‌های نفیس پوشش داده شده و در سقف مسطح آن نیز چوب منبت کاری شده به کار رفته‌است. امکانات وسیعی مثل پاسگاه انتظامی، دفتر پست و مخابرات، کتابخانه و موزه در این حیاط وسیع برای رفاه مردم ایجاد شده‌است.

تاریخچه‌ای از شاهچراغ
در سال ۷۴۵ (ه. ق) مادر شاه شیخ ابواسحاق اینجو پادشاه فارس، ملکه تاشی خاتون اقدامات نیکویی بر بارگاه او انجام داد. این بانوی نیکوکار، اقدام به بهسازی بارگاه کرد و در عرض ۵ سال از سال ۷۴۵ تا ۷۵۰ (ه. ق) آرامگاهی وسیع و گنبدی بلند بر آن ساخت. همچنین در جنب آرامگاه، مدرسه‌ای وسیع بنا کرد. او همچنین تعداد زیادی از مغازه‌های بازار نزدیک حرم و ملک میمند فارس را وقف بر این آستان مقدس کرد.

ابن بطوطه جهانگرد مراکشی که در سال ۷۴۸ (ه. ق) برای بار دوم به شیراز سفر کرده، در سفرنامه خود درباره اقدامات ملکه تاشی خاتون و توصیف آرامگاه، چنین نوشته‌است:
این آرامگاه در نظر شیرازی‌ها احترام تمام دارد و مردم برای تبرک و توسل به زیارتش می‌روند. تاشی خاتون، مادر شاه ابواسحاق، در جوار این بقعه بزرگ، مدرسه و زاویه‌ای ساخته‌است که در آن به اطعام مسافران می‌پردازند و عده‌ای از قاریان پیوسته بر سر تربت امامزاده، قرآن می‌خوانند شب‌های دوشنبه، خاتون به زیارت آرامگاه می‌آید و در آن شب قضات و فقها و سادات شیراز نیز حاضر می‌شوند.

این جمعیت در بقعه جمه می‌شوند و با آهنگ خوش به قرائت قرآن مشغول می‌شوند. خوراک و میوه به مردم داده میشود و پس از صرف طعام، واعظ، بالای منبر می‌رود و تمام این کارها در بین نماز عصر و شام انجام می‌گیرد.خاتون در غرفه مشبکی که مشرف به مسجد است، می‌نشیند. در آخر هم (به احترام این بقعه) همانند سرای پادشاهان طبل و شیپور و بوق می‌نوازند.

در سال ۹۱۲ (ه. ق) به دستور شاه اسماعیل صفوی، بهسازی گسترده‌ای بر آرامگاه انجام گرفت. ۸۵ سال بعد بر اثر زلزله سال ۹۹۷ (ه. ق)، نیمی از گنبد آرامگاه ویران شد که دوباره در سال‌های بعد بازسازی گردید.

 در سال ۱۱۴۲ (ه. ق) نادرشاه افشار بهسازی گسترده‌ای بر این آرامگاه انجام داد و به دستور او قندیل بزرگی در زیر سقف و گنبد آویزان کردند. نادرشاه پیش از گرفتن شیراز و غلبه بر افغان‌ها، پیمان بسته بود که اگر در جنگ پیروز شود، بهسازی شایسته‌ای بر این بقعه انجام دهد. بنابراین پس از پیروزی بر افغان‌ها و تسلط شیراز، ۱۵۰۰ تومان پول آن زمان را صرف بهسازی شاه چراغ کرد و قندیل او ۷۲۰ مثقال وزن داشته که از طلای ناب و زنجیر نقره‌ای ساخته بوده‌اند. این قندیل تا سال ۱۲۳۹ (ه. ق) همچنان آویزان بود.

 در زلزله سال ۱۲۳۹ (ه. ق) شیراز با خاک یکسان شد و این آرامگاه نیز به کلی مخروبه گردید، نویسنده تذکره دلگشا که خود شاهد این زلزله بوده‌است چنین می‌نویسد:
گنبد بقعه (شاه چراغ) که از غایت ارتفاع، آفتاب جهان تاب هر روز در نیم روز خود را در سایه آن کشیدی به یک دفعه چنان بر زمین خورد که زمین شکافته و در اعماق خاک فرو رفت... و آن عمارات عالی... تو گویی همیشه ویران بوده....

 پس از زلزله، قندیل اهدایی نادرشاه را فروختند و صرف بازسازی آرامگاه کردند.
در سال ۱۲۴۳ (ه. ق) به دستور فتحعلی شاه قاجار، حسینعلی میرزا فرمانفرما، پی گیر شد تا کف بقعه را یک متر از سطح زمین بلندتر بسازد. این کار صورت گرفت و به جای استفاده از سنگ و ساروج، آن را از سنگ و آجر و گچ بنا کردند و در آخر ضریحی نقره‌ای بر گور نصب کردند. در سال ۱۲۶۹ (ه. ق) بر اثر زلزله، گنبد آرامگاه شکست و فرو ریخت. در همان سال محمدناصر ظهیرالدوله آن را نوسازی کرد.

در سال ۱۲۸۹ (ه. ق) مسعود میرزا ظل السلطان دری نقره ای بر ورودی حرم نصب کرد و در سال ۱۲۹۲ (ه. ق) شاهزاده ظل السلطان، ساعت زنگ دار بزرگی بر برج جنوبی بقعه نصب کرد.در سال ۱۳۰۶ (ه. ق) آینه کاری مفصلی بر دیوارهای داخل حرم انجام گرفت.

در سال ۱۳۳۶ خورشیدی، آخرین گنبد قدیمی آرامگاه برچیده شد و اولین گنبد با بتون آرمه‌ای توسط انجمن آثار ملی و اداره باستان‌شناسی فارس به همت هنرمند فقید سید احمد رضازاده ساخته شد.
منبع:seemorgh.com

تصاویر/ تعویض پرچم گنبد حرم امام رضا(ع)

مناطق دیدی مشهد

نیه تاریخی

مقبره شیخ بهایی
«بهاءالدین محمد عاملی» معروف به «شیخ بهایی» به سال 935 ه. ق در «بعلبک» متولد شد. در هفت سالگی با پدرش به ایران آمد. وی مدتی وزیر «شاه عباس» صفوی بود. در سیاست و فرهنگ ایران نقش مهمی داشت. از این دانشمند تالیفات متعددی به جا مانده است.
نسبت «شیخ بهایی» به «حارث همدانی» از صحابه معروف حضرت علی (ع) می‌رسد. مقبره این دانشمند بین صحن امام و صحن آزادی قرار دارد.

مدرسه عباسقلی خان
این مدرسه در ابتدای خیابان نواب صفوی قرار دارد. بانی آن «عباسقلی خان بیگلربیگی» بوده و تاریخ بنای آن سال 1077 ه. ق است.

گنبد خشتی
این آرامگاه در خیابان طبرسی، کوچه نوغان، نزدیک فلکه طبرسی واقع شده است. در این مکان (امام‌زاده محمد) مدفون است نسبت این امامزاده با هجده واسطه به «امام سجاد» (ع) می‌رسد. گنبد این آرامگاه آجری است و به همین علت، گنبد خشتی نامیده شده است. سبک معماری آرامگاه به بناهای دوره صفویه شباهت دارد.

گنبد سبز
در اواسط خیابان دکتر باهنر (خاکی) و در فلکه گنبد سبز واقع شده و به جهت رنگ فیروزه‌ای آن، به گنبد سبز معروف می‌باشد. این بنا مدفن «شیخ محمد مومن» عارف استرآبادی است که به سال 904 ه. ق وفات یافته است. کتاب «تحفه حکیم مومن» در طب قدیم، اثر این دانشمند است. این ساختمان به سال 1011 هجری قمری به دستور «شاه عباس» ساخته شده است. مدتی این محل خانقاه گروهی از صفویه بوده است. هم اکنون این آرامگاه توسط اداره میراث فرهنگی حفاظت می‌شود.

پیر پالاندوز
«شیخ محمد عارف» متوفی به سال 985 ه. ق مشهور به پیر پالاندوز از زهاد معروف زمان خود بوده است. از آن جهت که این عارف برای امرار معاش، پالاندوزی می‌کرد؛ به «پیر پالاندوز» شهرت یافته است. آرامگاه وی مقابل بست پایین واقع شده است. اصل بنا در زمان «سلطان محمد خدابنده» ساخته شده و در سالهای اخیر توسط آستان قدس بازسازی گردیده است.

آرامگاه نادر (گنجینه باغ نادری)
در چهار راه شهدا مشهد، میان باغ مصفایی آرامگاه نادر بنا شده است. این ساختمان توسط انجمن آثار ملی درسال 1338 هجری شمسی ساخته شد. مجسمه نادر در حالی که سوار بر اسبی است و تبرزینی در دست دارد، بر فراز آرامگاه نصب شده است. این مجسمه توسط موسسه مجسمه‌سازی (Bruni) در ایتالیا ساخته شده است. ارتفاع این مجسمه 5 متر می‌باشد. وزن تقریبی آن حدود 14000 کیلوگرم است. در داخل آرامگاه، موزه‌ای وجود دارد که اسلحه، کلاه‌خود، زره و لوازم رزمی زمان نادر که شامل تعداد 130 نوع اسلحه آن زمان است نگهداری می‌شود. این آرامگاه در سال 1342 گشایش یافته است. «نادرشاه» در شوال سال 1148 ه. ق به سلطنت رسید و در جمادی‌الثانی 1160 ه. ق به دست افراد قزلباش در قوچان کشته شد. در محوطه آرامگاه وی کتابخانه‌ای عمومی به نام کتابخانه «علامه طباطبایی» وجود دارد.

میامی (امام زاده یحیی)
«امام زاده یحیی» یکی از فرزندان زید و نوه امام «زین‌العابدین» (ع) است. مادرش «ریطه» دختر «ابی هاشم عبدالله بن محمد حنیفه» می‌باشد. در سال 107 ه. ق متولد شده. یحیی برای ادامه مبارزات خود علیه بنی‌امیه، چون امنیت جانی نداشت، از نینوا (کربلا9 به مدائن رفت و از آنجا به خراسان هجرت کرد. سرانجام در «جوزجان» از توابع خراسان در سال 125 ه. ق در سن 18 سالگی به شهادت رسید. بقعه مبارکه امام‌زاده یحیی (میامی) در جاده سرخس، 50 کیلومتری مشهد می‌باشد. این آرامگاه در دامنه کوهی، به فاصله یک کیلومتری از قریه «میامی» واقع شده است. بنای این ساختمان متعلق به قرن دهم هجری است.

خواجه‌ربیع
«ربیع بن حیثم» مشهور به (خواجه‌ربیع) از جمله تابعین است که به زهد مشهور بوده است. بقعه او در وسط باغی با گنبدی مرتفع قرار دارد. تاریخ ساختن آن مربوط به قرن 11 ه. ق و از بناهای دوره صفوی است. وفات «خواجه‌ربیع» را سال 63 هجری قمری ذکر کرده‌اند.
داخل بقعه دو کتیبه به خط «علیرضا عباسی» نوشته شده است. این زیارتگاه در انتهای خیابان «خواجه‌ربیع» واقع است. بقعه «خواجه‌ربیع» در ردیف بناهای مهم دوران سلطنت «شاه عباس» اول صفوی در خراسان است. در کنار آرامگاه «خواجه‌ربیع» یکی از گورستانهای بزرگ و عمومی مشهد قرار دارد.

خواجه مراد
«هرثمه بن عین» مشهور به «خواجه مراد» متوفی به سال 210 ه. ق است. مقبره وی در 14 کیلومتری جنوب خاوری مشهد در بلندیهای مشرف بر بینالود قرار گرفته است.

خواجه اباصلت
«اباصلت هروی» مشهور به «خواجه اباصلت» خادم حضرت رضا (ع) متوفی به سال 236 ه. ق می‌باشد. مدفن وی در کنار جاده مشهد، فریمان در فاصله 10 کیلومتری مشهد واقع شده است.

آرامگاه فردوسی
«حکیم ابوالقاسم فردوسی» در سال 411 ه. ق زندگی را بدرود گفت. او بزرگترین حماسه‌سرای ایران می‌باشد که شاهنامه را در مدت 30 سال سروده است. آرامگاه این شاعر بزرگ و نامی در 24 کیلومتری شمال غربی مشهد (توس) در مسیر جاده مشهد- قوچان واقع شده است. آرامگاه فردوسی در باغ بسیار مصفایی قرار دارد. در داخل محوطه آرامگاه تابلوهای سنگی زیبا، از داستانها و حماسه‌های شورآفرین شاهنامه وجود دارد. کار بازسازی این آرامگاه در سال 1347 به اتمام رسیده است. در مغرب باغ آرامگاه موزه‌ای است. از جمله اشیاء این موزه یک جلد شاهنامه خطی به وزن 37 کیلوگرم می‌باشد.

بنای هارونیه
در نزدیکی آرامگاه فردوسی، بنای هارونیه قرار دارد که تاریخ دقیق ساختمان آن روشن نیست. وجه تسمیه این بنا معلوم نیست. احتمالاً این ساختمان مدتی خانقاه بوده است. ساختمان آن به آتشکده شباهت دارد؛ لذا چنین تصور می‌شود که در دوره‌های اولیه اسلام، مسلمین آن را تغییر شکل داده به صورت مسجد در آورده باشند. چون آرامگاه «امام محمد غزالی» در توس می‌باشند و محل آن دقیقاً روشن نیست، در مجاورت این بنا به یادبود این دانشمند، سنگ مزاری نصب شده است.

گردشگاه ها

پارک جنگلی وکیل آباد
پارک وکیل آباد در فاصله 10 کیلومتری جنوب غربی مشهد قرار گرفته است. این پارک دارای قنات آب گوارا می‌باشد.

پارک ملت
این پارک در مغرب مشهد و در حاشیه بلوار وکیل آباد واقع است. مساحت آن 720000 متر مربع می‌باشد. پارک ملت از بزرگترین و با صفاترین پارکهای مشهد محسوب می‌شود. در آن شهربازی و سایر امکانات تفریحی برای کودکان وجود دارد. در این پارک مسجد برای انجام فریضه نماز مسافرین ساخته شده است استخر زیبا، درختان و گلهای فراوان فضای آن را بسیار دلپذیر نموده است.

پارک کوهسنگی
در جنوب مشهد در انتهای خیابان دکتر علی شریعتی (کوهسنگی) و در دامنه کوههای جنوبی مشهد قرار دارد. این پارک دارای استخر زیبا و رستورانی برای پذیرایی عمومی می‌باشد.

مجتمع تفریحی پارک شادی
کوهستان پارک شادی مجموعه‌ای است زیبا و دیدنی که در مجاورت پارک جنگلی وکیل‌آباد قرار دارد در این مجموعه انواع وسایل تفریحی و سرگرمی به منظور استفاده علاقه‌مندان فراهم شده است. کوهستان پارک شادی می‌تواند اوقات خوشی را برای زائران مشهد مقدس ایجاد کند.

اخلومد (اخلمد)
در مسیر جاده مشهد- قوچان و به فاصله 84 کیلومتری مشهد واقع شده، فاصله جاده فرعتی آن تا جاده آسیایی حدود 16 کیلومتر است. در انتهای رودخانه پرآب آن دو آبشار وجود دارد که ارتفاع یکی از آنها 23 متر است. از روستای (اخلمد) تا آبشار حدود 3 کیلومتر فاصله است که این مسیر را باید پیاده طی نمود. باغات فراوان و میوه‌های آن مخصوصاً سیب اخلمد معروف است.

جاغرق
جاغرق در 21 کیلومتری جنوب غربی مشهد و در 5 کیلومتری جنوب غربی طرقبه قرار دارد. باغات فراوان آن، هوای دلنشینی به وجود آورده است.

شاندیز
در فاصله 38 کیلومتری جنوب غربی مشهد واقع شده است. در این منطقه کوهستانی، چشم‌سارها و باغات فراوانی وجود دارد. پوستین دوزی یکی از صنایع دستی این منطقه است. در اطراف شاندیز امکانات پیست اسکی موجود است.

طرقبه
در 16 کیلومتری جنوب غربی مشهد، بخش طرقبه واقع شده است. این آبادی در منطقه کوهستانی و دارای باغهای فراوانی است. رودخانه‌ای از کنار آب عبور می‌کند. در این بخش پارک عمومی زیبایی وجود دارد. سبدهای دستی ساخته شده اهالی، سوغات آن به شمار می‌رود.

بند گلستان
در فاصله 4 کیلومتری طرقبه، بند قدیمی گلستان بر روی رودخانه گلستان قرار دارد. طول تاج بند در حدود 120 متر، ارتفاع آن 14، عرض پایه 28 و عرض تاج 14 متر می‌باشد.
این بند در حوالی 400 الی 500 سال قبل در دوره تیموریان بنا شده که در سالهای اخیر مرمت و بازسازی شده است. بند گلستان در فصل بهار که به واسطه بارندگی، آب آن زیاد می‌شود. منظره بسیار جالب و زیبایی دارد.

سد طرق
در 25 کیلومتری جنوب شرقی مشهد، بر روی رودخانه طرق (در نزدیکی بند قدیمی طرق) سد طرق احداث شده است. این سد از نوع دو قوسی متقارن، متشکل از 22 بلوک به عرض 14 متر می‌باشد. ارتفاع سد از پی آن 81 متر، صخامت تاج 80/4 متر، ضخامت در پی 84/12 و طول تاج 322 متر می‌باشد. هدف از احداث این سد، تامین نیازهای آبی شهر مشهد می‌باشد.

شاهان گرماب
شاهان گرماب در فاصله 72 کیلومتری جنوب خاوری مشهد. بر بالای تپه‌ای قرار گرفته و دارای چشمه آب گرمی است که حرارت آن به 48 درجه سانتیگراد می‌رسد. این آب معدنی برای بهبود رماتیسم، آرتروز و عوارض کوفتگی موثر است. برای رفتن به آنجا باید از جاده فریمان استفاده کرد اتوبوسهای شاهان گرماب، از تعاونی کشور جم، واقع در پنج راه پایین خیابان، میدان وحدت حرکت می‌کنند.

زشک                                                    

منطقه توریستی و تفریحی زشک یکی از جمله روستاهای گردشگری ایرن است که در 30کیلومتری مشهد قرار گرفته است . این منتطقه ییلاقی که در دره‌ای زیبا از رشته کووهای البرز شمالی قرار گرفته است با طبیعت بکر و زیبا ی خود با آب وهوایی خنک شرایط مناسبی را برای مردم شهر مشهد تامین کرده است . در این منطقه با رستورانهای بزرگ و بین ال مللی چون پدیده و دشت بهشت و باغ سالار و ارم نیاز مردم را در کنار طبیعت به مواد غذایی نیز رحت کرده است. این منطقه از طریق یک بزرگراه و با عبور از کنار قلعه باستانی ویرانی و دهکده المپیک ثامن الائمه به مشهد دسترسی دارد . در این منطقه صنایع دستی و نانهای محلی مختلفی وجود دارد که می‌تواند برای هر توریست و ایرانگردی جالب باشد.

خانه ملک                                                   

این بنا در خیابان امام خمینی مشهد واقع شده و یکی از نمونه خانه های زیبای برجا مانده از دوران انتقال معماری در اواخر عصر قاجاریه محسوب می شود. بنای مزبور در گذشته بسیار وسیع تر بوده اما اکنون تنها بخش بیرونی آن برجای مانده که شامل دو طبقه است. طبقه بالایی دارای سقف مشبک و منبت کاری شده چوبی و شومینه گچبری زیبایی است. خانه ملک امروزه مرکز هنر های سنتی میراث فرهنگی و گردشگری خراسان رضوی است.

مجموعه معماری ، آرامگاهی حرم مطهر حضرت رضا (ع)

مجموعه با شکوه حرم مطهر رضوی ، شامل صحن ، ایوان ها ، رواق ، موزه غنی و کتابخانه مرکزی آستان قدس است. این مجموعه معماری مشتمل بر چهار ایوان مرتفع به نامهای ایوان عباسی ، ایوان طلا ، شرقی یا نقاره خانه و ایوان غربی و پنج صحن انقلاب ، آزادی ، امام خمینی (ره) ، جمهوری اسلامی و قدس می باشد . کاشی کاری زیبای دوره سلجوقی مزین به آیات کریمه و احادیث شریف جلوه خاصی به مجموعه بخشیده و تمامی قسمت فوقانی دیوارها و سقف زیر گنبد با مقرنس های آینه کاری شده تزیین گردیده است. از دیگر آثار با شکوه داخلی حرم می توان به سه محراب زیبا مربوط به قرن 7 هجری و ضریح طلا پوش بر روی مضجع امام رضا (ع) اشاره نمود . همچنین این مجموعه معماری دارای 24 رواق است که رواق های دارالحفاظ، دارالسیاره، دارالسعاده، دارالذکر، دارالسرور و دارالعزه از آن جمله اند . حرم مطهر رضوی یکی از جامع ترین و زیباترین ابنیه معماری جهان اسلام و دایره المعارف کاملی از هنر معماری ، کاشی کاری ، آینه کاری ، مقرنس و گچ بری دوره های مختلف اسلامی می باشد.